FOC trong xuất nhập khẩu là gì? Hướng dẫn khai báo hải quan hàng FOC chi tiết và đúng quy định

Bạn từng nghe đến khái niệm FOC trong xuất nhập khẩu nhưng chưa hiểu rõ FOC là gì và khi nào nên sử dụng?

Trong bài viết này, Mison Trans sẽ giúp bạn hiểu trọn vẹn FOC trong xuất nhập khẩu là gì, vai trò, rủi ro, và cách khai báo hải quan hàng FOC đúng quy định – kèm theo các lưu ý quan trọng để doanh nghiệp dễ dàng áp dụng thực tế.

FOC là gì trong xuất nhập khẩu?

FOC là viết tắt của cụm từ “Free of Charge”, có nghĩa là miễn phí. Trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, thuật ngữ này được sử dụng để chỉ những hàng hóa hoặc dịch vụ được tặng kèm mà người mua không phải thanh toán thêm chi phí.

Nói cách khác, FOC thể hiện các sản phẩm khuyến mãi, mẫu thử hoặc quà biếu đi kèm cùng đơn hàng chính trong giao dịch thương mại quốc tế.

Ví dụ: Một doanh nghiệp có thể gửi kèm một số sản phẩm FOC cùng lô hàng chính để giới thiệu sản phẩm mới, tăng trải nghiệm cho khách hàng, hoặc tri ân đối tác lâu năm.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp sử dụng FOC như một phần của chiến lược tiếp thị và phát triển quan hệ đối tác, giúp thúc đẩy hợp tác, mở rộng thị trường, và nâng cao uy tín thương hiệu trong mắt khách hàng quốc tế.

Tuy nhiên, khi áp dụng hình thức này, doanh nghiệp cũng cần kiểm soát hợp lý số lượng và giá trị hàng FOC để tránh làm ảnh hưởng đến cơ cấu giá bán, chi phí vận chuyển hoặc tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Vai trò của FOC trong xuất nhập khẩu

Trong hoạt động thương mại quốc tế, FOC (Free of Charge) không chỉ đơn thuần là việc “tặng miễn phí” hàng hóa, mà còn là một chiến lược kinh doanh quan trọng giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, quảng bá thương hiệu và phát triển sản phẩm hiệu quả hơn.

Dưới đây là những vai trò nổi bật của FOC trong xuất nhập khẩu:

1. Mở rộng thị trường và thúc đẩy hợp tác

Việc gửi kèm sản phẩm FOC thể hiện thiện chí và sự quan tâm của nhà cung cấp đối với khách hàng hoặc đối tác.

Điều này không chỉ giúp củng cố mối quan hệ hợp tác lâu dài, mà còn tạo niềm tin và khuyến khích các giao dịch mới.

Khi khách hàng có trải nghiệm tích cực với hàng mẫu, khả năng họ đặt thêm đơn hàng hoặc mở rộng hợp đồng sẽ cao hơn, từ đó giúp doanh nghiệp mở rộng thị phần tại nhiều quốc gia khác nhau.

2. Công cụ tiếp thị và quảng bá sản phẩm hiệu quả

Trong các chiến dịch marketing quốc tế, FOC đóng vai trò như một hình thức quảng cáo trực tiếp.

Bằng việc gửi sản phẩm mẫu hoặc hàng dùng thử miễn phí, doanh nghiệp có thể giới thiệu sản phẩm mới, tăng độ nhận diện thương hiệu và kích thích nhu cầu trải nghiệm từ khách hàng tiềm năng.

Hình thức này đặc biệt hiệu quả khi doanh nghiệp muốn thâm nhập thị trường mới hoặc khẳng định chất lượng sản phẩm so với đối thủ cạnh tranh.

3. Xây dựng và duy trì mối quan hệ với khách hàng

Tặng sản phẩm FOC là cách thể hiện sự tôn trọng và tri ân đối tác.

Nó góp phần tăng tính gắn kết, giúp doanh nghiệp giữ chân khách hàng hiện tại và tạo dựng hình ảnh đáng tin cậy trong mắt đối tác quốc tế.

Đây cũng là một chiến lược mềm giúp duy trì quan hệ thương mại bền vững, mở ra nhiều cơ hội hợp tác lâu dài.

4. Hỗ trợ nghiên cứu và cải tiến sản phẩm

Khi gửi FOC, doanh nghiệp có cơ hội thu thập phản hồi thực tế từ người sử dụng hoặc đối tác phân phối.

Những ý kiến này giúp doanh nghiệp đánh giá chất lượng, tính phù hợp và thị hiếu của thị trường, từ đó điều chỉnh và hoàn thiện sản phẩm cho các lô hàng chính thức sau này.

Nhờ vậy, FOC cũng là một công cụ quan trọng trong hoạt động R&D (nghiên cứu và phát triển sản phẩm).

Rủi ro có thể gặp phải khi sử dụng FOC trong xuất nhập khẩu

Mặc dù FOC (Free of Charge) là một chiến lược hiệu quả giúp doanh nghiệp mở rộng quan hệ và quảng bá sản phẩm, nhưng nếu không được quản lý và áp dụng hợp lý, hình thức này có thể gây ra nhiều rủi ro ảnh hưởng đến thương hiệu và lợi nhuận. Dưới đây là những rủi ro phổ biến mà doanh nghiệp cần lưu ý:

1. Rủi ro về giá trị và nhận thức sản phẩm

Một trong những thách thức lớn nhất khi cung cấp hàng FOC là khách hàng không đánh giá đúng giá trị thực của sản phẩm.

Vì hàng hóa được tặng miễn phí, người nhận có xu hướng coi nhẹ chất lượng hoặc đánh giá thấp giá trị sử dụng, dẫn đến việc hình thành nhận thức sai lệch về thương hiệu.

Trong trường hợp sản phẩm được gửi đi để thử nghiệm hoặc giới thiệu, điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến ấn tượng ban đầu của khách hàng và làm giảm khả năng chuyển đổi thành đơn hàng thật.

Tham khảo thêm: Bộ chứng từ xuất nhập khẩu giúp kiểm soát giao dịch minh bạch.

2. Ảnh hưởng đến giá bán và khả năng cạnh tranh

Việc thường xuyên gửi hàng FOC có thể khiến khách hàng đánh đồng sản phẩm với “hàng giá rẻ” hoặc “hàng không có giá trị cao”.

Hệ quả là doanh nghiệp khó duy trì mức giá ổn định khi bán hàng chính thức, dẫn đến suy giảm lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Đặc biệt, trong môi trường xuất nhập khẩu có sự biến động lớn về chi phí vận chuyển và thuế, bất kỳ sai lệch nào về định giá cũng có thể ảnh hưởng đến toàn bộ chiến lược kinh doanh.

3. Rủi ro về hình ảnh và uy tín thương hiệu

Tặng hàng miễn phí không phải lúc nào cũng tạo ấn tượng tích cực.

Nếu sản phẩm FOC không đạt chất lượng tốt, hoặc không phù hợp nhu cầu của người nhận, khách hàng có thể hiểu lầm rằng doanh nghiệp đang “xả hàng” hoặc sản xuất hàng kém chất lượng.

Về lâu dài, điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh thương hiệu, khiến doanh nghiệp mất niềm tin từ đối tác và thị trường.

4. Ảnh hưởng đến doanh thu và lợi nhuận

Mặc dù FOC có thể giúp tăng nhận diện thương hiệu trong ngắn hạn, nhưng việc triển khai không có chiến lược dài hạn sẽ làm tăng chi phí sản xuất – vận chuyển – lưu kho.

Nếu doanh nghiệp không kiểm soát số lượng và tần suất gửi hàng miễn phí, điều đó sẽ bào mòn lợi nhuận và tạo thói quen phụ thuộc ở phía khách hàng, khi họ luôn mong chờ ưu đãi tương tự trong những lần mua hàng sau.

Khi đó, FOC từ một công cụ marketing hiệu quả có thể trở thành gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp.

Hướng dẫn cách nhập dữ liệu khi khai báo hải quan đối với hàng FOC

Khi thực hiện khai báo hải quan cho hàng hóa có chứa FOC (Free of Charge), doanh nghiệp cần đặc biệt chú ý đến cách nhập dữ liệu và phân loại trị giá hàng hóa để đảm bảo việc thông quan diễn ra chính xác, minh bạch, tránh sai sót trong quá trình kiểm tra trị giá tính thuế. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cho hai trường hợp phổ biến nhất:

Trường hợp 1: Hàng FOC và hàng thanh toán nằm trong cùng một lô hàng

Trong trường hợp hàng hóa miễn phí (FOC) được gửi kèm với hàng hóa có giá trị thanh toán, doanh nghiệp cần nhập dữ liệu theo hướng dẫn sau:

Bước 1. Ô nhập mã phân loại trị giá đơn hàng

Tại ô này, chọn mã phân loại giá hóa đơn/chứng từ thay thế hóa đơn theo quy định:

→ Trong trường hợp này, chọn mã C – vì tờ khai có cả hàng thanh toán và hàng FOC.

Bước 2. Ô số 4 – Tổng giá trị hóa đơn

Nhập tổng giá trị hóa đơn của toàn bộ lô hàng (bao gồm cả hàng có giá và hàng FOC).
Sau đó, tại phần Detail (Chi tiết hàng hóa), nhập liệu theo từng loại hàng:

• Đối với mặt hàng phải thanh toán: Nhập đầy đủ các chỉ tiêu theo hướng dẫn thông thường. Hệ thống VNACCS sẽ tự động phân bổ và tính toán giá trị tính thuế.
• Đối với mặt hàng FOC/khuyến mại:
  • Nhập tổng giá trị hóa đơn như bình thường.
  • Ghi rõ dòng hàng nào trong phần “Chi tiết khai trị giá” là hàng FOC / hàng khuyến mại.
  • Để trống các mục “Trị giá hóa đơn” và “Đơn giá hóa đơn”.
  • Ở mục “Trị giá tính thuế”, nhập giá trị tính thuế thực tế (dựa theo giá trị thị trường hoặc giá trị tham chiếu do doanh nghiệp xác định hợp lý).

Bước 3. Tab “Danh sách hàng”

Tại phần danh sách hàng hóa, đối với dòng nào là FOC, cần ghi chú rõ ràng bằng cách:

(FOC) hoặc (Hàng khuyến mại) ngay sau tên hàng hóa.

Điều này giúp cơ quan hải quan dễ dàng nhận diện và kiểm tra thông tin trong quá trình xử lý tờ khai.

Trường hợp 2: Hàng FOC không chung hóa đơn với hàng thương mại

Khi hàng miễn phí không được ghi chung trong cùng hóa đơn thương mại, doanh nghiệp cần mở một tờ khai phi mậu dịch riêng biệt.

Cụ thể:

• Lập tờ khai hải quan theo loại hình phi mậu dịch (PND).
• Khai báo thông tin hàng hóa, trị giá khai báo và trị giá tính thuế bình thường theo quy định.
• Kèm theo chứng từ hợp lệ như: hợp đồng, packing list, invoice thể hiện rõ là FOC hoặc no commercial value.

Lưu ý:

• Mọi hàng hóa FOC vẫn phải khai báo đầy đủ để đảm bảo tính minh bạch trong hồ sơ hải quan.
• Trị giá tính thuế của hàng FOC vẫn có thể bị cơ quan hải quan xác định lại nếu có nghi ngờ về tính hợp lý của giá khai báo.
• Doanh nghiệp nên lưu trữ chứng từ rõ ràng và ghi chú cụ thể trên hóa đơn, hợp đồng (ví dụ: “For promotion purpose only – No commercial value”) để tránh rủi ro trong quá trình kiểm tra sau thông quan.

Những lưu ý quan trọng khi khai báo hàng FOC

Dù FOC là hàng miễn phí, doanh nghiệp vẫn phải khai báo hải quan đầy đủ như đối với hàng thương mại. Nếu khai sai, khai thiếu hoặc ghi không rõ ràng, rất dễ bị nghi ngờ gian lận thương mại hoặc trốn thuế nhập khẩu.

Dưới đây là một số lưu ý giúp doanh nghiệp tránh rủi ro khi làm thủ tục FOC:

1. Ghi rõ trên chứng từ

• Trên hóa đơn thương mại (Invoice) cần ghi rõ cụm từ: “FOC – Free of Charge” hoặc “No Commercial Value”.
• Tuyệt đối không để trống dòng trị giá, thay vào đó ghi giá trị “0 USD” hoặc “For customs purpose only”.
• Trong packing list và hợp đồng thương mại, cần nêu rõ lý do tặng hàng (ví dụ: khuyến mãi, mẫu thử, quà biếu…).

2. Chuẩn bị hồ sơ chứng minh mục đích tặng hàng

• Cung cấp hợp đồng mua bán hoặc phụ lục hợp đồng thể hiện rõ mục đích hàng FOC.
• Nếu hàng là mẫu thử, nên có thư xác nhận hoặc bản cam kết từ phía đối tác.
• Giữ lại email, thư trao đổi, biên bản giao nhận để phục vụ kiểm tra sau thông quan.

3. Phân biệt rõ trị giá tính thuế và trị giá hóa đơn

• Hàng FOC không phải trả tiền, nhưng vẫn phải có trị giá tính thuế để cơ quan hải quan xác định nghĩa vụ thuế chính xác.
• Doanh nghiệp có thể dựa vào giá nhập khẩu gần nhất, hoặc mức giá tham chiếu trên hệ thống GTT02 để xác định giá trị hợp lý.

4. Hạn chế khai FOC tràn lan

• Chỉ nên áp dụng FOC khi thật sự cần thiết (mẫu thử, khuyến mãi, bảo hành…).
• Việc khai báo FOC quá nhiều lần có thể bị nghi ngờ là hành vi tách nhỏ giá trị để giảm thuế.

Khi nào nên – không nên sử dụng FOC trong xuất nhập khẩu

FOC là công cụ mạnh mẽ trong thương mại quốc tế, giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, tăng nhận diện thương hiệu và duy trì quan hệ đối tác lâu dài. Tuy nhiên, nếu áp dụng không đúng cách, hình thức này có thể dẫn đến rủi ro pháp lý, tổn thất tài chính hoặc ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu.

Nên áp dụng FOC khi:

• Gửi hàng mẫu, quà tặng, hoặc hàng khuyến mãi có giá trị nhỏ.
• Triển khai chiến dịch marketing quốc tế.
• Muốn tạo dựng mối quan hệ hoặc thử nghiệm thị trường mới.

Không nên áp dụng FOC khi:

• Giá trị hàng tặng quá lớn hoặc có khả năng thương mại hóa.
• Thiếu hồ sơ chứng minh mục đích tặng hàng.
• Không thể xác định trị giá tính thuế hợp lý.

Mong là qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ FOC là gì và cách áp dụng FOC trong xuất nhập khẩu sao cho hiệu quả.

Dù là hàng miễn phí, hàng mẫu thử hay hàng khuyến mãi, doanh nghiệp vẫn cần khai báo hải quan chính xác, ghi rõ FOC – No Commercial Value trên chứng từ và chuẩn bị hồ sơ đầy đủ để đảm bảo tuân thủ pháp luật, tránh rủi ro thuế hoặc bị nghi ngờ gian lận trị giá.

—————————————-

MISON TRANS – DỊCH VỤ HẢI QUAN – VẬN CHUYỂN QUỐC TẾ

• Head Office: 200 QL13 (Cũ), Khu phố 1, Phường Hiệp Bình, TP. Hồ Chí Minh
• Văn phòng HCM: 13 Đường số 7, KDC Cityland Center Hills, Phường Hạnh Thông, TP. Hồ Chí Minh
• Chi nhánh Hà Nội: Tầng 9 Tòa Minori, Số 67A Phố Trương Định, Phường Trương Định, Quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội
• Hotline: 1900 63 63 48
• Email: cs1@misontrans.com